ئیبراهیم حەمیدی نووسەری دانیشتووی لەندەنی بەریتانیا، وتارێکی لە شەرقلئەوسەت بە ناوی 7 خیانەتی ئەمەریکا لە کورد بڵاوکردۆتەوە، کە تێیدا ئاماژە بەوە دەدا، بە ئەگەری زۆرەوە کورد دەکەوێتەوە ژێر خیانەتی ئەمەریکی، یا ڕۆژئاوایی.
نووسەر تیشکی خستۆتەسەر سەدەی ڕابردوو، باڵانسی جیهانی و ناوچەیی و گۆڕینی دەسەڵاتی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی و، فەڕەنسا و بەریتانیا لە جیهان و ناوچەی عەرەبی پاشەکشەیان کرد و، کاریگەری ئەمەریکا بەرزبووەوە، بەڵام چوار شت بە “نەگۆڕ” مایەوە:
یەکەم: خەونی نزیکەی 40 ملیۆن کورد بۆ دامەزراندنی کیانێکی سەربەخۆ، یا ئیدارەیەک لەو چوار وڵاتەی کە تێیدا دەژین – تورکیا، سوریا، عێراق و ئێران – بەبێ ئەوەی هیچ دەستگەیشتنێکی دەریایی بەردەوامیان هەبێت.
دووەم، کۆدەنگی ئەو چوار وڵاتە بۆ ئەوەی سەرەڕای جیاوازییە زۆرەکانیان، لە دژی کورد هەمیشە یەکدەنگن.
سێیەم، دەسیەڵاتی سەرەکی، یا ناوچەیی کورد وەک ئامرازێک لەخەباتی دژ بەیەکتر بەکاردێنن بۆ گەیشتن بەئامانجی دیاریکراو، لەوانە پشتبەستنی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بە سەرۆکایەتی ئەمەریکا بۆ سەریان، وەک پێکهاتەیەکی سەرەکی لەشەڕی دژی داعشدا.
چوارەم، دامودەزگاکانی ئەمەریکا گۆڕاون و خیانەتیان دووبارە کردۆتەوە.
ئەو ٧ خیانەتەی نووسەر ئاماژەی پێداون، بەم جۆرەیە:
یەک: دوای ڕووخانی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی و دەرچوونی لەدەستچووی لە جەنگی جیهانی یەکەم، پەیمانی سیڤەر لەساڵی 1920دا بۆشایی بۆ کوردەکانی تورکیا تەرخان کرد، بۆ دامەزراندنی ئۆتۆنۆمی بەسەر ناوچەیەکی دەرەوەی سوریا و عێراق و ئێران.
دوای دژایەتیکردنی ئەنقەرە مستەفا کەمال ئەتاتورک و پشتیوانی واشنتۆن، کورد لەساڵی 1923دا ڕووبەڕووی یەکەم چەقی پەیمانی لۆزان بوویەوە، کە دەرگاکەی بۆ پاریس و لەندەن کردەوە بۆ ئەوەی باڵەکانی مانگی بەپیت لە سوریا و عێراق هاوبەش بکەن و، بەڵێنەکانی پەیمانی ئەو ناوچەیە لەلایەن زلهێزەکانی ڕۆژهەڵاتی ئەناتۆلیاوە بەڵێنیان پێداون بەشێوەیەکی یەکلاکەرەوە چووە سەر کۆماری تورکیا.
وەک ئەمەریکا، بەریتانیا لەگەڵ ئەتاتورکدا دەسوڕێتەوە کە پەیوەندیەکەی لەگەڵ ئەنقەرەدا پەسەند کردووە، لەسەر حسابی پشتیوانیکردنی کۆماری ئاراراتی کوردی، ئەمەش بووە هۆی کۆچکردنی گەورەی کورد لە باشووری تورکیاوە بۆ وڵاتانی دراوسێ و، بەتایبەتی باکووری ڕۆژهەڵاتی سوریا، دواتر دیمەشقی بەعسی زۆر جار مەسەلەی کۆچکردنی لە ڕەوانبێژیدا دژی کورد بەکار دەهێنا و، دەیوت ” ئەوان سوری نین، کۆچەرین”.
دوو: دوای دەیان ساڵ لە شۆڕش و کۆچکردنی کورد لە تورکیا، ئەمەریکا پشتیوانی لە کوردەکانی عێراق کرد دژی ڕژێمی عەبدولکەریم قاسم، دوای ئەوەی لەساڵی 1958 هاتە سەر حوکم و، پاشان پشتگیری ئەو کودەتایەی کرد کە لەمانگی شوباتی 1963دا بەسەر قاسمدا کرا.
ڕژێمی بەعسی نوێی عێراق لە دژی کورد ڕێبازێکی توندی گرتەبەر، کاتێ بەرەو یەکێتی سۆڤیەت زیاتر بەرەوە پێشەوە بوو، واشنتن هاوکاری تارانی کرد و، پاشان لەلایەن شاوە فەرمانڕەوایی لە پڕچەککردن و پشتیوانیکردنی کورد کرد، ئەوەش بە ئامانجی ناسەقامگیرکردنی بارودۆخی عێراق، پشتیوانی لە ساڵانی حەفتاکاندا دووبارە کرایەوە نەک بە ئامانجی دامەزراندنی دەوڵەتی کوردی، بەڵکو بۆ دروستکردنی نائارامی لە ناو عێراق بۆ تێکدانی هەر نزیکبوونەوەیەکی سوریا و عێراق، دوای ئیمزاکردنی کامپی دەیڤد ئۆکۆردس و دەرچوونی میسر لە هاوکێشەی عەرەب، بەڕای هێنری کیسنجەری وەزیری دەرەوەی پێشووی ئەمەریکا، پشتیوانی سەربازی بۆ کورد هەرگیز ئەوەندە سەرکەوتنی کورد نەبوو، کە مەبەست بۆ لاوازکردنی دەسەڵاتی بەغدا بوو، ڕاپۆرتەکەی کۆمیسۆنی پایک بۆ کۆنگرێس بە وردی باسی لەوەکرد، کە “ئەم سیاسەتە بۆ کڕیارەکانی ئێمەی (کورد) تێنەپەڕیوە، کە ئێمە هانمان دا بەردەوام بن لە شەڕدا”
دواتر ئەمەریکا لە کانونی یەکەمی 1975دا سپۆنسەری ڕێککەوتنێکی نێوان سەدام حوسێن بەنوێنەرایەتی ئەحمەد حەسەن بەکر سەرۆککۆمار و شای ئێران کرد، تارانیش بە بەرەکەتی ئیدارەی سەرۆکی نوێی ئەمەریکا جێراڵد فۆرد، پشتیوانی خۆی بۆ کوردەکانی عێراق رەت کردەوە.
سێ: کوردەکانی عێراق لەساڵانی هەشتاکان و نەوەدەکاندا لە ئیدارەی سەرۆک ڕۆلاند ڕیگان، چەندین خەنجەریان لە پشتدراوە، وەک بێ دەنگیان لەبەرانبەر بەکارهێنانی چەکی کیمیایی لەلایەن رژێمی سەدام لە کوردستانی عێراق.
ئیدارەی جۆرج دەبلیو بۆش، هانی عێراقییەکانی دا کە دوای جەنگی کەنداوی 1991 دژی بەغدا بجوڵێنن و، پاشان وازیان لێهێنان، بۆش خۆی داوای لە سوپای عێراق و گەلی عێراق کرد کە بابەتەکان بخەنە دەستی خۆیان و، سەدام حوسێنی دیکتاتۆر ناچار بە نەمان بکەن، بەڵام کاتێ شیعەکانی باشووری عێراق و کورد لە نزیک سنووری سوریا راپەڕین، ئەمەریکا ناوچەیەکی نافڕینی سەپاند کە ڕێگەی بە قەوارەی کوردی دا لە نیوەی دووەمی نەوەدەکاندا گەشە بکەن، ئەم سەرهەڵدانەی منداڵەکەی کورد لەگەڵ هەماهەنگی سوری و تورکی و ئێرانیدا بەدیکرا بۆ ئەوەی ڕێگریان لێبکات ببنە “دەوڵەتی کوردی”.
چوار: دوای 11ی ئەیلولی 2001 سەرۆک جۆرج دەبلیو بۆش، فەرمانی بە داگیرکردنی عێراق کرد لەگەڵ کورد و سەرکردە سیاسییەکانیدا هەماهەنگی هەبوو و بوون بە براوە سەرەکیەکانی گۆڕانی ڕژێمی عێراق، دەستکەوتەکانیان بە پشت بەستن بە ئەمەریکا لە شەڕی دژی داعشدا پەرەی پێدرا.
لەساڵی 2017دا مەسعود بارزانی سەرۆکی پێشووی هەرێمی کوردستان، ویستی بە هەنگاونان بۆ دامەزراندنی قەوارەی کوردی سوود لە پشتیوانی هاوپەیمانی وەربگرێت، بۆیە ویستی ڕیفراندۆمێک بۆ چارەی خۆنووسین و سەربەخۆیی بۆ هەرێم ڕێکبخات، لەوەشدا ئەمەریکا خیانەتی لێکردن.
پێنج: دوای گۆڕانی عێراق لە ساڵی 2003 و سەرهەڵدانی قەوارەی کورد لە ئازاری 2004دا، ئاواتەکانی کوردانی سوریا زیندوو بوونەوە و هەستان، بەڵام جموجوڵەکانیان هیچ پشتیوانییەکی ڕۆژئاوایان وەرنەگرت، چەند ساڵێک لەمەوپێش کاتێک تورکیا لە ساڵی 1998 سوپای خۆی لە سنووری سوریا کۆکردەوە و داوای دەرکردنی عەبدوڵا ئۆجالانی ڕێبەری پەکەکەی کرد لە دیمەشق، واشنتۆن و هاوپەیمانەکانی پشتگیری پێگەی ئەنقەرەیان کرد، کە لە لیستە تیرۆریستییەکانی ڕۆژئاوادایە، ئۆجالان سووریای بەجێهێشت، تا ئەوکاتەی لەساڵی 2011دا خۆپیشاندان لە سوریا سەریهەڵدا، کە دیمەشق بڕیاری دا ئاسانکاری بکات بۆ سەرهەڵدانی کورد لە دژی ئۆپۆزسیۆنەکەی تر.
شەش: جادووەکە ڕووی کردە جادووگەر، کوردەکان بەهێز بوون و دیمەشق لاواز بوو و ئەمەریکا لە شەڕە بەرفراوانەکەی دژی داعش دوای 2014، هاوپەیمانی لەگەڵ کورد کرد و پاڵپشتی سەربازی و بەرگری ئاسمانی بۆ دابین کردن، پشت بە یەکینەکانی پاراستنی گەلی کورد (یەپەگە) دەبەستن، کە ئەنقەرە بە درێژکراوەی پەکەکەی دەزانێ، دوای ئەوەی داعش لە ڕووی جوگرافییەوە بە هاوکاری نێوان هاوپەیمانان و کورد تێکشکێنرا، چەترێکی هەوایی دروست بوو کە ڕێگەی بە دامەزراندنی بەڕێوەبەرایەتی خۆبەڕێوەبەری و هێزی سەربازی و کۆنترۆڵکردنی چارەکێکی سوریا و، زۆربەی سامانی ستراتیژی لە باکووری ڕۆژهەڵات دا.
سەرهەڵدانی ئەم قەوارەیە بەناوی “ڕۆژاڤا” (ڕۆژئاوای کوردستان) ئەنقەرە و دیمەشق و تارانی نیگەران کرد، بۆیە تورکیا ئەولەویەتی خۆی لە سوریا گۆڕی، لە “ڕووخاندنی ڕژێم” بۆ فراوانکردنی خاکی سوریا و لە ساڵی 2016 و 2018 و 2019 ، هاوکات بە هەستا “پارچەکردنی” قەوارەی کوردی باکوری سوریا و، ڕێگریکردن لە گەیشتنیان بە ئاوی دەریای سپی ناوەڕاست.
ئەمە بە پشتیوانی ڕوسیا و بێدەنگی ئەمەریکا، ڕوویدا، بەڵام خیانەتە نوێیەکە دواتر ڕوویدا.
حەوت: لەکۆتایی ساڵی 2019دا، دۆناڵد ترامپ سەرۆکی پێشووی ئەمەریکا لەناکاو بڕیاریدا هێزەکانی لە سنوورەکانی سوریا و تورکیا بکشێنێتەوە، کورد لە تویتێکی “ترەمپیان”دا ئەو بڕیارەی بە خیانەتێکی ئەمەریکی ناوبرد، ئەمەش ڕێگەی دا بە هێرشی خێرای تورکیا.
دوای دانوستانەکان، ڕێککەوتننامەکانی ئەمەریکا و تورکیا و ڕوسیا و کۆتایی هات، کە بە پێی ئەو ڕێککەوتنە، ئەنقەرە پەیمانی لە دوو زلهێزەکە مسۆگەرکردووە بۆ 0کشانەوەی یەکینەکانی پاراستنی گەلی کورد لە سنوورەکە، لە سەرووی قوڵایی 30 کیلۆمەترەوە.
سەرۆککۆماری تورکیا ڕەجەب تەیب ئەردۆغان، ئێستا دەڵێت واشنتۆن و مۆسکۆ پابەند نەبوون بە ڕێککەوتننامەکانی ساڵی 2019 و، پێشتریش هێرشە بێفڕۆکەوانەکانی دژ بە “ئامانجی کورد” زیاتر کردووە، لەئێستادا گرەو لەسەر بەهێزی پێگەی خۆی دەکات بەهۆی جەنگی ئۆکرانیا و پێویستی واشنتن و مۆسکۆ بۆ ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنێکی نوێ لەدژی کوردانی سوریا.
ھەڵگەڕانەوەیەکی نوێی ئەمەریکی “خیانەت”، ئەمەریکییەکان تورکەکانیان لە دەستڕێژی فڕۆکەی بێفڕۆکەوان ڕانەگرت و، بۆردومانە ئاسمانییە قورسەکانیان ڕاگرت، یان لەسەر بەرژەوەندی ڕۆژئاوا بۆ سەرهەڵنەدانەوەی گرووپی داعش، کورد دەڵێت شەڕی دژیان دەبێتە هۆی وازهێنان لە شەڕی دژی داعش، ئەوانە هەن کە خەریکی هەڵدانەوەی کردنەوەی کامپی ئەلهۆڵن بە ناوی “دەوڵەتی داعش”، لە لایەکی دیکەوە ڕوسەکان پەیامی بەخشندەیی لە ئەنقەرەوە دەگوازنەوە بۆ قامیشلۆ: کشانەوەی یەپەگە لە شارە سەرەکیەکان و ناوچە سنوورییەکانی باکووری سوریا و، پێشوازیکردن لە بڵاوەپێکردنی دامەزراوەکانی دەوڵەتی سوریا و پاسەوانانی سنوور، بەشێکی شکستەکەیە.
دیمەشق لەلایەن خۆیەوە بە خیانەتی ئەمەریکی و چەقۆی ڕوسی و مانگرتنەکانی تورکیا ئاسوودەیە، ناتوانێت پێشوازی لە هەموو ئەمانە بکات و، بە ئەگەری زۆرەوە بەیاننامەیەک دەردەکات و ئیدانەی دەستدرێژیی تورکیا دەکات، لە ناوەوەش دڵخۆشە بەوەی کە کورد چی لێدێت، لاوازترین باوەڕ ئەوەیە کە ئەم “دەستدرێژییە” کوردە لاوازەکان دەباتە سەر مێزی دانوستانە تاڵەکە، کە ڕێگای کوردان بۆ دیمەشق ڕووبارێکە لە نائومێدی و شکست.