پەنابەرێک لە سزایەکی زۆر سەیرەوە بۆ نێو ئامێزی کەسوکارەکەی

لە 142 ساڵ زیندانییەوە بۆ باوەشی ئازادی لە ماوەی کەمتر لە مانگێکدا دادگای تێهەڵچوونەوەی میتیلین لە دوورگەی لێسبۆسی یۆنانی، لە مانگی ئایاری 2021دا سزای محەمەد هەنادی تەمەنی 29 ساڵی سۆماڵی دا، ئەوەش بە تۆمەتی قاچاخچێتی و ئاسانکاری بۆ چوونە ناوەوەی کۆچبەرە نایاساییەکان بۆ یۆنان.

ئەو پەنابەرە سۆماڵییە لە 2ی کانوونی یەکەمی 2020 لە کەناراوەکانی تورکیا بۆ یۆنان بەلەمێکی لاستیکی پەڕیەوە و نەیزانی، کە دوو ساڵی داهاتووی ژیانی لە زینداندا بەسەر دەبات، لە جیاتی ئەو ژیانە نوێیەی کە لە ئەوروپا هیوای بۆ خواستووە، ئەو تەمەن 27 ساڵە سۆماڵیەی لە دوای خێزانەکەی بەجێهێشت، بەهیوای ئەوەی داوای پەنابەری لە یۆنان بکات، بەڵام خەونەکانی لەکاتی گەیشتنی بە “خاکی خەونەکان” خەونەکانی ئاوەژوو بوونەوە.

محەمەد ماوەیەکی کورت دوای ئەوەی لە مانگی ئایاری 2021 بە 142 ساڵ زیندانی لەلایەن دادگایەکی یۆنانەوە بە تۆمەتی ئاسانکاری بۆ چوونەژوورەوەی کۆچبەران لە وڵاتی سێیەمەوە سزادرا، ناوبانگی دەرکرد، جگە لەوەی بووە هۆی خنکانی دوو کۆچبەر، بەڵام ڕۆژی دووشەممە لە دادگای تێهەڵچوونەوەی میتیلین لە دوورگەی لێسبۆس، بڕیارێک دەرکرا بۆ هێورکردنەوەی سزاکەی، سەرەڕای ئەوەی بە تۆمەتی قاچاخی کۆچبەران بە تۆمەتی “تاوانبار” هێشتەوە و بەم پێیەش بەم زووانە ئازاد دەکرێت، شەوی 02ی کانوونی یەکەمی 2020 چی ڕوویدا؟ محەمەد چۆن سزای 142 ساڵ زیندانی بەسەردا سەپێنرا؟ کەشوهەوا لە دادگای تێهەڵچوونەوە چۆن بوو؟ بەزوویی لەسەر چ بنەمایەک ئازاد دەکرێت؟

دوو ئەژمێری ناکۆک. هەردوو پاسەوانی کەنارەکانی تورکیا تۆمەتبار دەکەن

لە کاتژمێرەکانی سەرەتای بەیانی ڕۆژی دووشەممەدا، ڕۆژنامەنووسان و کرێکارانی رێکخراوەکانی پشتیوانی لە کۆچبەران، لەبەردەم دادگای میتلین کۆبوونەوە و چاوەڕێی هاتنی محەمەد هەناد بوون، ئۆتۆمبێلی پۆلیس کە هەنادیان لەگەڵ تۆمەتبارەکانی دیکە هەڵگرتووە گەیشتن و پاسەوانییان کردن بۆ ژووری دادگا، هەموویان لە دوایین ڕیزی ژووری دادگا دانیشتبوون و، بە کەلەپچەکراوی چاوەڕێی بانگکردنی کەیسەکانیان بوون.

دانیشتنەکە دەستی پێکرد بە پێشکەشکردنی کەیسەکانی دزی و بازرگانیکردن بە ماددە هۆشبەرەکان، لەگەڵ چەندین پشوو لەلایەن دادگاوە، لە چارەکی 12ی ڕابردوو، کەفالەکە داوای کەیسی محەمەد هەنادی کرد، کە تۆمەتبارە بە قاچاخچێتی و هۆکاری مردنی دوو کۆچبەر.

لەلایەن خۆیانەوە، کۆچبەران گەواهیاندا کە محەمەد بەلەمەکەی لێخوڕیوە بەمەبستی ڕزگارکردنیان، نەک قاچاخچی بووبێت، ئەو رۆڵی لە ڕزگارکردنی کۆچبەران هەبووە.

محەمەد، لە وەڵامی پرسیارەکانی دادگادا وتی: لە چەند ساتێکدا بڕیارم دا بە لێخوڕینی بەلەمەکە، زۆر بیرم لە هۆکار و دەرئەنجامەکان نەکردەوە، ئێمە لە دەریادا نوقم دەبووین و هیچ بژاردەیەکم نەبوو، لەبری ئەوەی من تاوانبار بکرێم، دەبوو سوپاس بکرێم، پاسەوانی کەناری تورکیا پاڵیان پێوەناین و یارمەتیان نەداین، کەچی دەبێت تاوانبار بکرێم؟ ئەو قاچاخچییەی لە ناوەڕاستی دەریا بەجێی هێشتین، دەبێ تاوانبار بکرێت، هەموو ئەو شتانەی کە دەمویست بێمە یۆنان، فێری زمانەکە بم و پیشەکەم وەک شۆفێرێک پراکتیزە بکەم.

وتیشی: “هەر کۆچبەرێک دەست لە سوکانی بەلەمەکە یان مەکینەکە بدات دەبێتە قاچاخچی ئەمە سیاسەتێکە بۆ ترساندنی کۆچبەران”

پارێزەری بەرگری محەمەد ئەلێکساندرۆس گیۆرگولیس بۆ هەواڵی کۆچبەرانی ڕوونکردەوە، کە یاسای یۆنان پەیڕەوی یاسای ئەوروپا سەبارەت بە تاوانبارکردنی ئەو کۆچبەرانەی کە لە سنوورەکان “ئاسانکاری” دەکەن، دەکات، لەسەر بنەمای یاسایەکی سادە: “هەر کۆچبەرێک کە دەست لە ڕاڕەوی مەکینەی بەلەمەکە بدات”! وتیشی: “لەساڵی 2016ەوە کار بۆ هەموارکردنەوەی ئەم یاسایانە دەکەین، تەنانەت چووین بۆ پەرلەمانی ئەوروپا لە برۆکسل بۆ ئەوەی نیگەرانییەکانمان لەبارەیانەوە ڕوون بکەینەوە”.

بەگوێرەی ئەم یاسایە و بەپێی ئەوەی محەمەد لە مانگی ئایاری 2021دا کردی، بە ئاشکرا تاوانبار کرا و سزاکەی (زیندانیکردنی 142 ساڵ) بوو، ئەوەش بەپێی ژمارەی زیان لێکەوتووان هەژمار کرا، لەو حاڵەتەدا کە دوو کۆچبەری تێدا مردوون، بەڵام ئەلێکساندەر ڕوونی کردەوە کە زۆرترین سزای زیندان لە یۆنان “ناتوانێت 20 ساڵ تێپەڕ بکات. بەمشێوەیە، تەنانەت ئەگەر بە 1000 ساڵ زیندانیش سزا بدرێت، ئەوا 20 ساڵ بەسەریدا جێبەجێ دەکرێت، بۆچی کۆچبەران بە ڕێژەیەکی زۆر دادگایی دەکرێن؟ بۆ ترساندنیان و ناچارکردنیان بۆ پێچەوانەکردنەوەی بڕیارەکەیان بۆ کۆچکردن، بە تایبەتی بە پێدانی ماوە و سەختی بۆ ئەنجامدانی داواکارییەکان.

ستیلیۆس کۆلۆغڵو ئەندامی پەرلەمانی ئەوروپا بۆ پارتی چەپی سیریزا ڕوونی کردەوە، کە زیاتر لە 2000 کۆچبەر لە ئێستادا لە یۆنان سزای زیندانیان بەسەر دەبەن و، نوێنەرایەتی دووەم گەورەترین جۆری زیندانیانی ئەو وڵاتە دەکەن.

بەپێی ئەو زانیاریانە هێشتنەوەی محەمەد بە “تاوانبار” لە کۆچبەرانی قاچاخ نزیکەی دڵنیابوو، بۆیە مشتومڕی پارێزەری بەرگری لەسەر سێ خاڵی سەرەکی بووە، یەکەمیان پەیوەندی بەوەوە هەیە کە پاسەوانی کەناری تورکیا بەلەمی کۆچبەرانی بەرەو ئاوی یۆنان پاڵ پێوەناوە.

دووهەمیان نیگەرانن لە گۆڕینی وەسفی کارەکانی محەمەد لە “ئاسانکاری” بۆ چوونە ناوەوەی نایاسایی کۆچبەران بۆ ناو خاکی یۆنان، بۆ “یارمەتیدانی” کۆچبەران.

خاڵی کۆتایی بەرگری ئەوەیە کە ڕوونی بکاتەوە هەموو ئەم ڕووداوانە لەکاتی “حاڵەتی فریاکەوتن” ی جدیدا ڕوویان داوە، بۆیە دەبێت بەشێوەیەکی جیاواز دادگایی بکرێت.

لەگەڵ ئەوەشدا هیچ وەرگێڕێک نەبوو کە قسەی سۆماڵییەکە بکاتەوە یۆنانی، دادگا ناچار بوو وەرگێڕێکی ڕەسەنی ئێرانی بهێنێت، بە زمانی یونانی و ئینگلیزی قسەیان دەکرد.

دیمیتریس چۆلیس، پارێزەرێکی تری بەرگری ڕوونی کردەوە: “ئەوەی لە کۆتایی دادگا ڕوویدا وەک بازاری تورکی بوو، گفتوگۆمان دەکرد لەگەڵ دادگا تا ئەو ڕادەیەی کە دەکرێت سزاکە کەم بکەینەوە و ئەوەی بەدەستمان گەیشت زۆر باشە، بەڵام نابێت لایەنی تاریکی ئەم بڕیارە لە بیر بکەین، محەمەد هێشتا قاچاخچی کۆچبەرە لە رووی یاساوە.

هەر کە سەرۆکی دادگا بڕیاری کۆتایی خۆی ئاشکرا کرد، هەمووان ڕوویان کردە محەمەد و ئەندامانی خێزانەکەی، بەوەی بێتاوان ناسێندرا، مام و ئامۆزاکەی لە شانشینی یەکگرتووەوە هاتبوون بۆ ئامادەبوون لە دانیشتنەکەدا، “ئێمە زانیمان کە ئەو لە تورکیایە و بەنیازە لە دەریا بپەڕێتەوە و لەناکاو پەیوەندیمان پێگەیشت، کە لە زینداندایە، هەمووی زۆر بە خێرایی ڕوویدا و لە هیچ شتێک تێنەگەیشتین، ئەو کەسەی یارمەتی خەڵکی داوە چۆن سزا دەدرێت؟ بەو سزا بێمانایەش؟ بەڵام ئێستا دادپەروەری پێشکەش کراوە برازاکەم بێتاوانە، هەر لەمنداڵییەوە وەک منداڵێکی بەئەدەب و مەزاج دڵنیابووین لە بێتاوانیی و هەرچەندە دادگا لەگەڵمان ڕازی نەبوو، هەر زوو ئازادی لەباوەش دەگرێت دوای زیاتر لە دوو ساڵ لە خەم و گرژی و نادادپەروەری، دڵخۆشین و خێزانی سۆماڵیش دڵخۆشن”، ئەوە وتەی یەکێ لە کەسوکارەکەی بوو.