عەلی جمال
گرنگی ڕۆڵی مامۆستا لە بنیاتنانی کۆمەڵگادا لە زۆر کەس شاراوەتەوە، هەرچەندە هەر ئەو کەسەیە کە هەموو ئەو کەسانە ئامادە دەکات و دروستی دەکات کە لە بوار و بەشە جیاوازەکاندا کاردەکەن، بەو پێیەی بە بەردی بناغەی بنیاتنانی هەموو گروپە کۆمەڵایەتییەکان دادەنرێت، چونکە ئەو کەسەیە کە بەهۆیەوە پزیشک و ئەندازیار و جووتیار و ئابووریناس و سیاسەتمەدار و چەندین گروپی دیکەی کۆمەڵگا بوونیان هەیە جیاواز و پێویستە بۆ بنیاتنانی کۆمەڵگایەکی تەندروست و سەقامگیر بەڕاستی گرنگی ڕۆڵی مامۆستا لە بنیاتنانی کۆمەڵگادا چییە؟
گرنگی ڕۆڵ و پێگەی مامۆستا
زۆر لایەن و فۆرم هەیە کە گرنگی ڕۆڵی مامۆستا لە کۆمەڵگادا و پێگەی گەورەی ئەو لە بنیاتنان و شیاوکردنی خەڵکێکی زۆردا دەردەخەن بۆ ئەوەی بچنە ناو کۆمەڵگەیەکی یەکگرتوو و بە خۆشەویستی و شارەزاییەوە کاری تێدا بکەن و لە گرنگترین ئەو لایەنانەش بریتین لە ئەمانەی خوارەوە.
بەشداریکردن لە بنیاتنانی و داڕشتنی هۆشیاری منداڵ
زانراوە کە منداڵانی ئەمڕۆ پێشەنگ و پیاوی ئایندەن و دەرچواندنی منداڵان بە هۆشیارییەکی تەواو و ڕوون لە پێویستی ژیان بۆ بنیاتنانی کۆمەڵگا و گەیشتن بە ئامانجەکانی داهاتوو بە هەموو ئیرادە و خۆڕاگرییەکەوە بەرپرسیارێتییەکی گەورەیە کە دەکەوێتە سەر شان لە مامۆستایەکی لێهاتوو.
کێ هەموو شتێکی هەیە بۆ بنیاتنانی داهاتوو بە گرتنەبەری هەموو ئامرازە پەروەردەییەکان دەبەخشێت و بەم شێوەیە توانای بنیاتنانی عەقڵی تەندروست بە هۆشیارییەکی هەمەلایەنە هەیە.
وەک هەندێک شارستانیەتی کۆن کە قەدری مامۆستایان نەدەزانی و دانیان بە سوپاس و پێزانینی ئەودا نەدەنا، کۆتاییشیان ئەوە بوو کە بکەونە ناو کانەکانی نەفامی و جادووگەرییەوە و بە تەواوی داڕماون.
بنیاتنانی بەها ئەخلاقی و مرۆییە باشەکان
ئێمە زۆر پێویستمان بە بنیاتنانی چەندین بەهای باشی مرۆیی و ئەخلاقییە لە کۆمەڵگادا، چونکە ئەوان بناغەی کۆمەڵگەیەکی شارستانی و تەندروست و بەردەوامی تەلارسازی زەوین.
ئەم بەها گرنگانە لە بنیاتنانی کۆمەڵگادا بوونیان نابێت جگە لە ڕێگەی ڕۆڵی مامۆستا لە دامەزراندنی ئەم بەها و بناغە باشانە لە مێشک و کەسایەتی خوێندکاری گەنجدا.
جگە لەوەی ئەم بەها ئەخلاقی و مرۆیانە لە ڕێگەی مامەڵەکانی لەگەڵیاندا بەکاردەهێنێت بۆ خوێندکاران، یەکەم نمونەی ئەوانە کە پێویستە پەیڕەوی لێبکرێت.
بۆیە پێویستە مامۆستا چەندین سیفەتی باشی هەبێت، وەک بەدەستهێنانی دادپەروەری و خۆشەویستی ئازادی و ڕێزگرتن لە کەسانی تر، بۆ ئەوەی قوتابیەکانی خۆشیان بوێت و لاسایی بکەنەوە.
ئەرک و ئەرکەکانی مامۆستا
مامۆستا دەبێت ڕۆڵی خۆی لە کۆمەڵگادا ئەنجام بدات بە ئەنجامدانی هەندێک لەو ئەرک و ئەرکە پێویستانەی کە دەکەوێتە سەری تا بتوانێت پەیامە بەرزەکەی بگەیەنێت.
ئەم ئەرک و ئەرکانە لە دەوری ئەمانەی خوارەوە دەسوڕێنەوە:
یارمەتیدانی قوتابیان و پێدانی زانیاری پێویست و پێدانی سەرچاوەی باوەڕپێکراو بۆ دانانی زانیاریەکان لە مێشکیاندا.
ڕوونکردنەوەی پرۆگرامی خوێندن بە شێوەیەکی ڕێک و سادە و ئاڕاستەکردنی خوێندکاران لەسەر چۆنیەتی سود وەرگرتن لەم مەنهەجانە لە ژیانی زانستی و کردەییدا.
مامۆستا دەبێت پشتگیری هەموو خوێندکارەکانی بکات، جا ئەو پشتگیرییە ئەخلاقی بێت یان ئەکادیمی، بە پێشکەشکردنی دەستی یارمەتی بۆ ئەو کەسانەی کە یەکەمجار لە زانیارییەکان تێناگەن.
مامۆستا دەبێت نمونەیەک بێت بۆ خوێندکارەکانی، بە هەبوونی ئەخلاقی باش و ڕەفتارێکی باش.
پێویستە مامۆستا گوێ لە قوتابیان بگرێت و شوێنی پێویستیان پێبدات بۆ قسەکردن و دەربڕینی بۆچوونەکانیان، چونکە ئەمە متمانە بەخۆبوونیان دەچێنێت و کەسایەتیان بنیات دەنێت.
مامۆستا دەبێت خزمەتگوزاری کۆمەڵایەتی پێشکەش بە هەموو ئەو خوێندکارانە بکات کە لە دەرەوەی پۆلەکان پێویستیان پێیەتی، وەک ئەنجامدانی هەندێک چالاکیی وەرزشی و دەستوەردان بۆ چارەسەرکردنی هەموو ئەو کێشانەی کە لەوانەیە لە نێوان قوتابیان لە پۆلەکاندا ڕووبدات.
گرنگیدان بە پەرەپێدانی توانا و لێهاتووییەکانی مەعریفی خوێندکاران و ئارەزووی فێربوونی کارامەیی نوێ.
تایبەتمەندیەکانی مامۆستایەکی کاریگەر لە بنیاتنانی کۆمەڵگادا
مامۆستا دەبێت کۆمەڵێک سیفەتی کەسی هەبێت بۆ ئەوەی بتوانێت هەموو شتێکی هەیەتی بۆ قوتابیان دابین بکات و ئامادەیان بکات بۆ ئایندەیەکی گەش و گرنگترینی ئەو سیفەتانەش ئەمانەی خوارەوەن.
مامۆستا دەبێت توانای دروستکردنی پەیوەندی کۆمەڵایەتی بە ئاسانی هەبێت، بۆ ئەوەی بتوانێت پەیوەندییەکی بەهێز لەگەڵ قوتابیەکانی دروست بکات دەبێت چەند کارامەیییەکی بەرزی هەبێت لە هونەری پەیوەندیکردن و گوێگرتن لە کەسانی تر.
هەبوونی کەسایەتییەکی بەهێز و متمانە بەخۆبوون بۆ ئەوەی بتوانێت بۆچوون و بیرۆکەکانی بە ئاسانی لەبەردەم قوتابیاندا دەرببڕێت.
توانای کارکردنی هاوبەش و فێرکردنی فێرخواز چۆنیەتی گەیشتن بە ئامانجەکان و دروستکردنی شێواز و بیرۆکەی داهێنەرانە.
نەرمی و نەرمی کاتێک پێویستی بە گۆڕینی شێواز و شێوازی وانەوتنەوە هەیە بەپێی پێویستی خوێندکاران و قۆناغەکانی خوێندن.
مامەڵەکردنی میهرەبانانە لەگەڵ هەردوو خوێندکار و دایک و باوک، قەدرزانی هەموو بارودۆخەکانیان و هاوسۆزی لەگەڵیان.
سەبر بگرە لەگەڵ ئەو خوێندکارانەی کە دواکەوتوون لە تێگەیشتن و بە زیاتر لە یەک ڕێگا زانیارییان پێ بدە.
خۆبەخشی بۆ گەیاندنی ئەرکی وانەوتنەوە لە ڕێگەی پێدانی کارامەیی پێویست بە خوێندکاران بۆ تێگەیشتن لە ژیان و یارمەتیدانیان بۆ بەدەستهێنانی پیشەکەیان بە ئاسانی.
کەرامەت و توانای مامەڵەکردن لەگەڵ سەختترین بارودۆخ و ناخۆشیەکان بە ئەخلاقی باش و کەرامەت کە نمونەیی بێت.
هەستی نوکتەیی هەبێت بۆ ئەوەی ناوبەناو لەگەڵ خوێندکاران بەکاری بهێنیت بۆ زیادکردنی پەیوەندی نێوانیان
ئەرکمان چییە بەرامبەر بە مامۆستا؟
چەندین ئەرکی گرنگ و پێویست هەیە کە هەم تاک و هەم کۆمەڵگا بەرامبەر بە مامۆستا هەیانە، ئەمەش بەهۆی گرنگییە گەورەکەی و پێگەی بەرزی لە بنیاتنانی ئەو کۆمەڵگا گەورەیەدا
زیادکردنی مووچەی مامۆستایان و پاڵپشتیکردنیان لە ڕووی داراییەوە بۆ ئەوەی بتوانن هەست بە قەدرزانی بکەن و بەم شێوەیەش بە خۆشەویستی و بەخشندەیی هەموو توانای خۆیان بدەن بۆ دامەزراندنی کۆمەڵگە و بنیاتنانی کۆمەڵگە.
قەدرزانینی کاری مامۆستا و پێدانی جێگەی خۆی لە نێو کارەکانی کۆمەڵگادا، و یەکسانی لەگەڵ گرنگترین کارەکانی کۆمەڵگا.
هەموو ئامراز و ئامرازەکانی پەروەردەیی دابین دەکات کە یارمەتی مامۆستا دەدات بە شێوەیەکی ڕێک و پێک و جوان زانیاری بگەیەنێتە قوتابیان.
دڵنیابوون لەوەی کە ژینگەیەکی بێدەنگ و پاک و خاوێنی فێربوون هەبێت بۆ ئەوەی مامۆستا بتوانێت بەبێ تێکچوون ببەخشێت.
دەبێت بودجەیەکی دارایی هەبێت بۆ ئەو چالاکییانەی کە کەسایەتی و عەقڵی خوێندکار بنیات بنێن و مامۆستایان بتوانن داهێنەر بن.
پێویستە خوێندکار ڕێز و قەدری مامۆستا بگرێت و ئەمەش لە دڵی ئەوانەوە بێت لە خۆشەویستی بۆی و لە ترسی مامۆستای کارامە توانای بەدەستهێنانی خۆشەویستی و متمانەی قوتابیەکانی هەیە.
باوک و دایک دەبێت منداڵەکانیان فێر بکەن کە مامۆستا باوکی دووەمیانە و دەبێت ڕێزی لێبگرن و گوێڕایەڵی بکەن و گوێ لە قسەکانی بگرن.
گرنگیدان بە ڕێزلێنان لە مامۆستا و تەرخانکردنی ڕۆژێک بۆ ئاهەنگگێڕان پێی، بەو پێیەی ئەم شەرەفە ئەخلاقییە بەشدارە لە زیادکردنی ئارەزووی بەخشین و بەخشین.
ڕۆڵی مامۆستا یەکێکە لە ڕۆڵە گرنگەکانی کۆمەڵگە بە گشتی، بەو پێیەی تاکە کەس توانای بنیاتنانی کۆمەڵگە یان لەناوبردنی هەیە لە ڕێگەی ئەو شتانەی بۆ قوتابیەکانی دابین دەکات، بۆیە دەبێت بتوانێت ئەو بەرپرسیارێتییە گەورەیە لە ئەستۆ بگرێت.
هەروەها دەبێت پێگە و پێزانینی ئەو لەلایەن مرۆڤ و کۆمەڵگاوە بزانین بۆ ئەوەی بەردەوام بێت لە پێدانی هەموو شتێک کە هەیەتی بۆ پەروەردەکردنی منداڵی پشت بەستوو.