هەرمن ئەحمەد – سەرنووسەر
سه‌ره‌ڕای ئه‌و هه‌موو نه‌هامه‌تی و تەفروتووناكردن و كۆمەڵكوژی و خاكسووتان و ماڵوێرانكردنەی دوژمنانی كورد بەسەر كوردیاندا هێناوە، سەرەڕای هەزاران ساڵ لە هەوڵی پاكتاوكردن و نەهێشتنی نەژادی كورد لەلایەن هەموو داگیركارەكانی كوردستان لە مێژوودا، سەرەڕای ئەوەی لە هەندێ قۆناغی تاریكی مێژوودا بە سەدان ساڵ، ئامانجی گەورە و لەپیشینەی نەیارانی كورد، نەهێشتنی (هەستی كوردبوون) بووە، زمان و نووسینی كوردی قەدەغە بووە و سزاكەی مەرگ بوو، سەرەڕای ئەوەی تا ئێستا كە سەدەی بیست و یەكە، بەشی هەرەزۆری خاكی پیرۆزی كوردستانی مەزن، لەبن دەستی داگیركەرانی دژەكورددایە، لێ بە خۆشحاڵییەوە، كورد ماوە، كورد بە زمان و فەرهەنگ و بوون و هێزی بەرگرییەوە ماوە.
زۆر لە گەلانی دنیا هەن كە كەمتر لە كورد و كوردستان، كارەسات و وەیشوومەی داگیركاری رووی تێ كردوون، بەو مەرجەی داگیركارانی ئەو گەلانە، هیچیان وەكوو داگیركەرانی كوردستان، دڕندە و نامرۆڤ و پۆخڵ و تاوانبار و خوێنڕێژ نەبوون، كەچی زۆر لەو گەلانە تواونەتەوە و هەندێكیان زمانەكەیان بۆ ئەبەد لەنێو مرۆڤایەتییدا نەماوە، هەندێكیان جوگرافیای خاكیان نەما، هەندێكیان هەر خودی گەلەكان تواونەتەوە، نەسل و نەوەیەكیان نەماوە كە هەست بكات سەر بەو نەتەوەیەیە، مێژوویان تەنیا وەك تێكستێك بووەته بابەتی سه‌ر لاپه‌ڕه‌كان، یان وه‌ك سه‌ربرده‌یه‌ك باسیان لێوه ده‌كرێت و بەس، نە بۆنەیان، نە زمانیان، نە جەژنیان، نە بیروباوەڕیان، نە گۆرانییان نە موزیكیان، نە نەریتیان، نە فەرهەنگیان هیچیان لەمانە نەماوە.
بەڵام بەخۆشحاڵییەوە كورد یەكێك نیە لەو گەل و نەتەوانە، بەڵكوو وەك لە سەرەتاوە باسم كرد، وێڕای ئەو هەموو تاوانە گەورەیەی لەلایەن دڕندەترین داگیركارانی مێژووی مرۆڤایەتییەوە لەدژی كورد ئەنجام دراون، كورد هەر ماوە، راستە ئازاری گەورەی پێ گەیشیتووە، ستەمی گەورەی دەرحەق كراوە، خوێنی زۆری لێ چۆڕاوە، دەربەدەر بووە، ئاوارە بووە، پەنابەر بووە، لێ كورد و زمان و فەرهەنگەكەی ماون، جەژن و بۆنەكانی ماون و تا ئێستا بایەخیان پێدەدات و ساڵ بە ساڵیش ئەم بایەخەی بە مانەوەی خۆی و فەرهەنگەكەی زیاتر دەبێت. ئنجا یەكێك لەو لایەنە گرنگانەی كولتوور و باوەڕ و مێژووی كورد كە هەزاران ساڵە بە زیندوویی ماوەتەوە، جەژنی نەورۆزی كوردانە.
رەنگە لەلایەك ئازادبوونی خاكێكی فراوانی باشووری كورستان لە داگیركەر و هەروەها نیمچە ئازادبوونێكی رۆژئاوای كوردستان، لەلایەكی تریشەوە ئەستووربوونی دیواری ستەم لە بەشەكانی تری كوردستان، ئەم دوو فاكتەرە رۆڵی كارایان هەبێت لە گەشەسەندن و پەرەسەندنی جۆر و شێوازی بایەخدان بە جەژنی نەورۆز، دەبینین، ساڵ بە ساڵ تەنانەت لەسەر ئاستی جیهانیش، ئەم جەژنە زیاتر دەبێتە ناسنامەی كورد و كوردستانیان لە هەموو دنیادا، ساڵ لەدوای ساڵ نەورۆز لە باشوور و نەورۆز لە باكوور و رۆژهەڵات و رۆژاوای كوردستان و لە تاراوگەش، مەزنتر و رێزداناتر دەكرێتەوە.
ئاخر نەورۆز هەم جەژنی پیرۆزی نەتەوەیی و نیشتمانی و كولتووریی هەزاران ساڵەی كوردی زاگرۆسنشین و خودان شارستانییەتی مەزنە، هەمیش سەری ساڵی كوردییە، رەنگە هەموو ئەوانە زانراو بێت، بەڵام حەز ئەكەم روونی بكەمەوە كە بۆچی نەورۆز، نەك لەنێو خاكی كوردستان، بەڵكوو لەنێو كوردانی تاراوگەشدا تا دێت پەرە دەستێنێ؟ بۆچی لەنێو ئەم هەموو گێژاو و ململانێ و شەڕ و كاولكارییەی ناوچەكەدا، مرۆڤی كورد هەر كە لە كۆتایی زستان نزیك دەبێتەوە، ئیدی جۆرێك دڵخۆش و نەشئەی نەتەوەیی دەیگرێ و ئیدی زیاتر حەز بە بینینی ئاگر دەكات و دڵخۆش دەبێ و حەز بە دەشتودەر و كەژوكێو دەكات و چاوەڕێی رۆژی ٢٠ی ئادار دەبێت تا ئاگرەكە بكاتەوە شایی و هەڵپەڕكێ و سەیران دابەستێت؟
بە ڕای من، چەند هۆكارێكی زۆر گرنگ هەن كە بوونەتە فاكتەرگەلێكی دیار و بەهێز و پتەو بۆ بەردەوامیی نەورۆز و پەرەسەندنی نەورۆز، كە مەبەستمە لەم شوینەی سەروتاری ئەم گۆڤارە شیرینەدا و لەم مانگە پیرۆز و جوانەی كورداندا ئاماژەیان پێ بكەم، كە لەم خاڵانەی خوارەوەدا پوختیان دەكەمەوە:
یەكەم: قووڵی و دێرینیی رەگوڕیشەی جەژنی نەورۆز لەنێو فەرهەنگ و مێژووی هەزاران ساڵەی كورد و كوردستاندا.
دووەم: پیرۆزیی ئاگر لەنێو میتۆلۆژیای كورد و ئایینە كۆنەكانی كورددا، لەو كاتەی كە ئاگر یەكەمین و سەرەكییترین سیمبولی نەورۆزە.
سێیەم: زیرەكی و وردی و رژدی و عاقڵمەندیی ئەو كەسەی كە یەكەمین جار، ساڵنامەی كوردی دانا و بەستیەوە بە دامەزراندنی دەوڵەت یان ئیمپراتۆریای مادی كوردان و لە رۆژی نەورۆزیشدا، بە داوای لێبوردنەوە نازانم كێیە، بەڵام هەر كەسێك بێت، گۆڕی رۆشن و رۆحی شاد و ئارام بێت.
چوارەم: لە هەموو فاكتەرەكان گرنگتر ئەوەیە كە كوردی هەر چوار بەشی كوردستانی مەزن و كوردی هەموو دنیاش، لەسەر جەژنی نەورۆز كۆكن، واتە كورد لە هەر شوینێكی دونیا بێت، نەورۆز بە جەژنی نەتەوەیی و مێژوویی خۆی دەزانێت، جا ئاهەنگی بۆ بگێڕێت یان نا، ئەوەیان گرنگ نیە، گرنگ ئەوەیە باوەڕی بەوە هەیە كە (نەورۆز جەژنێكی كۆنی كوردە) وەك پیرەمێردی شاعیری مەزنی كورد دەڵێت. واتە نەورۆز خاڵی هاوبەشی هەموو كوردە، بە جیاوازیی ئایدۆلۆژیا و ئینتیمای حزبی و ناوچەی جوگرافییانەوە، واتە كوردێك لە تاجاكستان و كوردێك لە لوبنان و كوردێك لە رووسیا و كوردێك لە ئەمریكا و كوردێك لە ئەڵمانیا و سوید و كوردێك لە خوراسان و كوردێك لە ئیسرائیلیش بێت، وەك كوردانی هەر چوار بەشی كوردستان، جەژنی نەورۆز دەگێڕێت، كوردێك موسڵمانێكی كوردانە بێت، جا شیعە بێت یان سوننە، كوردێك ئێزدی بێت، كوردێك زەردەشتی یان كاكەیی یان میترایی یان كریستیان یان جوو یاخود بێدینیش بێت، بە هەر شێوەزارێكی كوردی بدوێ و بنووسێت تەنانەت ئەگەر كورد بێت و كوردییش نەزانێت، هەر بە بایەخ و رێزەوە جەژنی نەورۆز بە جەژنی نەتەوەیی و نیشتمانیی هەرە گەورەی خۆی دەزانێت.
پێنجەم: وەك چۆن جەژن نەورۆز بووەتە خاڵی هاوبەش و لەسەر رێككەوتووی هەموو كورد و كوردستانیان لە هەموو دنیا، ئاوهاش بووەتە خاڵی جیاكەرەوەمان لە گەلانی تر، چونكە گەلانی دیكەش جەژن و بۆنە و پیرۆزی و سیمبولی خۆیان هەیە و ئێمەش نەورۆزمان هەیە.
شەشەم: دواخاڵ ئەوەیە، مادام دوژمنان و داگیركەرانی خاكی كورد، مادام ناپاك و خۆفرۆش و عەقڵ داگیركراوەكانی ناوخۆشمان، پێیان ناخۆشە بایەخ بە جەژنی نەورۆز بدەین و بە پیرۆزی لێی بڕوانین، كەوات دەبێ هەموومان بزانین كە بایەخدان بە جەژنی نەورۆز، یەكێكە لەو رێگایانەی كە لە سەربەخۆیی و ئازادیی یەكجارەكی و سەروەریی نەتەوەیی و نیشتمانی نزیكمان دەخاتەوە.
جەژنی نەورۆز و سەری ساڵی كوردی لە هەموو كورد و كوردستانیان پیرۆز بێت
سەرفراز بێت گەلی كوردستان، سەركەوتوو بێت كوردستانی خۆشەویستمان، شەكاوە بێت ئاڵا بەرز و رەنگینەكەمان…