نادر دۆغاتی
دیاسپۆرا وەکی پێگەھـ د جڤاکا گەلاندا.. ئەو رەڤەند یان کۆچبەر یێن کو وەلاتێ خوە ب جیھشتین ب ھەر ئەگەرەک ھەبیت و بەرڤ وەلاتێن کۆچبەریێ پرت و بەلاڤ بووین و ب ھەر شێوەیکی ھەول ددەن دا کولتوور و چاند و زمانێ خوە ژ حەلاندنێ د ناڤ ملەتێن دندا بپارێزن ب ریکا چالاکیێن کۆمەڵایەتی و سازی و ڕێکخستنێن جڤاکا سڤیلدا.
ئیرۆ ڕۆژ ڕەڤەندەک کوردستانێ بەرفرەھـ و مەزن و خودان ھێز و شیان ل دیاسپۆرایێ ھەیە، زێدەتر ژ پێنج ملیۆن کوردستانی ل درڤەیی وەلات ل کۆچبەریی ھەنە، بتایبەت ل ئەلمانیا و ئۆرۆپا دوو مەلیۆن زێدەتر ھەنە، ژ وان ملیۆن و نیڤ کۆچبەر ل وەلاتێ ئەلمانیا دژین و ژ ڤێ ھەژمارێ ئەم کارن بێژن ڕێژەیا جڤاکا ئێزدیان لـ ئەلمانیا نێزیکی ( ٢٥٠ ) دووسەد و پێنجی ھەزار کۆچبە ھەنە، ئانکو ئێزدێیێن لـ ئەلمانیا دژین ب ھندی نیڤا ھەژمارە ئێزدیێن ل وەلاتێ خوە کوردستانێ دژین.
دگەل ڤێ ھەبوونا جڤاکی ب سەدان کۆمەڵەیێن کوردستانی و ماڵێن ئێزدیان و فەدەراسیۆن و کۆنفەدراسیۆن و سازیێن جڤاکا سڤیل ل دیاسپۆرا ھاتن دامەزراندن، ھەر وەسا ب سەدان کەسایەتیێن ئەکادیمی و ڕەوشەنبیر و ڕەوشەرامان و سیاسەتمەدار و چالاکڤان و نشتمان پەروەر و دڵسوزێن وەلاتێ خوە کوردستانێ ھەنە. ھەر سازیەک ژ ئەڤان سازیا ل گۆری دیف پێچێبوونا خوە خزمەتا جڤاک و وەلاتێ خوە دکەت، بتایبەتی دوارێ کولتوور و چاند و زمانێ کوردێ یێ شیریندا.
ئارمانجێن سەرەکە یێن دیاسپۆرا کوردستانی چنە و چبن وێ باش بە :
● یەکەم پێنگاڤ ئەوە کو ھەمی چالاکی ئۆرگانیزگەر بن ئاڕاستەیی ڕووبارێ ستراتیجیا بزاڤا ئازادی خوازا نەتەوا کورد دە بن.
● ھەمی جۆرێن چالاکیان د چوارچۆڤەیا ھەولدانێن ئێکیتیا مالا کوردان دابن، دا ئەوان نێزیک یەک ب کەن و بگەھینن ھەڤ د گەل ھەموو پێکھاتێن خوە.
● گۆتار و زمانێ ئاخاڤتنی ب زمانێ نەتەوی بن نەک ب زمانێ حزبی بێت، دا گۆتار ھەڤ ئاھەنگ بێت ئاڕاستەی خەلکێن بیانی، ئەو دبێتە جیگر و متمانەیا تفاقا مالا کوردستانی.
● ئنتگراسیۆن دگەل ملەت و وەلاتێن تێدا دژین خورت بکەین، دا ڕۆلا ھەبوونا ڕەڤەندا کوردستانی ب ھێزتر ببێت د وارێ کولتوور و چاند و زماندا.
● دامەزراندنا ھندەک دام و دەزگەھێن کۆمەلایەتی یێن سڤیل ب مەبەستا پەیوەندیا دنێڤ بەرا کوردستانێ و دیاسپۆرادا، دا بھێزکرنا ھەستێ نەتەوایەتی دنێڤ ڕەڤەندا کوردستانیدا بەردەوام بێت، بێی بێتە برین ژ کۆکا خوەیا نەتەویا ڕەسەن.
● دامەزراندنا ھندەک جۆرێن دەزگھێن ڕەوشەنبیریێ ژ ئەکادیمیسیان و لێکۆلینەر و دکۆمێنتەر و ڕەوشەنبیر و زمان زان و دیرۆک ناسان .
جڤاکا ئێزدی وەکی بەشەک ڕەسەن ژ جڤاکا کوردەواریا مێژۆی، ل دیاسپۆرایێ ژی ئەو دبێت بەشەکی ھەری گرنگ ژ دیاسپۆرا کوردستانێ دڤێت ڕۆلەک بەرچاڤ و کاریگەر ھەبیت لدیڤ ئەوان خالێن کو مە ئاماژە پێکری، چمکی ب سەدان ڕۆشەنبیر و ڕەۆشەنفکر و ئەکادیمیسیان و سیاسەتمەدار ھەینە، ھەر وەسا ب دەھان کۆمەل و سازی و مالێن ئێزدیان ھەنە، دڤێت ئاوڕەک لێ بێتە دان و نەھێن پشتگوە خستن و بتایبەت (بنگەھێ لالش) دڤێت ل ئەلمانیا و چەندین وەلاتێن ئەورۆپا بێن دامەزراندن و لـ پێشەڕۆژێ کارەک و ئەرکەک مەزن لسەر شانێ خوە دانێ ژبۆ خزمەتا جڤاکا ئێزدی ل دیاسپۆرایێ و پاراستنا کولتوور و کەلەپورێ ڕەسەنێ ئێزدیاتیێ و زمانێ کوردی یێ شێرین.
ژ بۆ ڤێ چەندێ ئەم ڤان خالێن لـ خوارێ پێشینار دکەین ژ بۆ جارەک دن دامەزراندن و ئەکتیڤکرنا بنگەھێ لالش یێ ڕۆشەنبیری و کۆمەلایەتی لـ دیاسپۆرایێ:
-دامەزراندنا بنگەھێن لالش نوو ل ئەلمانیا ببتە بنگەھەک ناوەندی ژ بۆ تەڤایا ئەورۆپا.
-دامەزراندنا چەندین نیڤیسینگەھێن بنگەھێ لالش لـ گشت باژار و وەلاتێن ئەورۆپی یێ جڤاکا ئێزدی لێ دژین و بتایبەتی لـ باژارێن وەلاتێ ئەلمانیا.
-بانگەوازیا تەڤایا ڕەۆشەنبیر و ڕەۆشەنفکر و ئەکادیمیسیان و جڤاک ناس یێن ئێزدیان بکەین ژ بۆ تەڤلی ڤان سازیێن بنگەھێ لالش بن، ھەروەھا ژ بۆ خزمەتا کولتوور و چاند و زمانێ کوردی .
-کارکرن ژ بۆ ئامادەکرنا کۆنفرانسەکی بەرفرەھـ ژ بۆ ناساندنا ئێزدیاتی بـ جیھانا ئەورۆپێ، گەل و ئێزدی چنە و کینە وەکی ئۆل و وەکی نەتەوە د وارێ دیرۆکێدا.
- ھەولدان ژ بۆ دانپێدان ب ئۆلا ئێزدیاتی لـ وەلاتێ ئەلمانیا ببێت وەک ئۆلەک فەرمی ل ڤی وەلاتی.
-ڤەکرنا کۆرسێن زمانێ کوردی و دەرسێن فێرکرنا دیرۆک و سەبەقێن ئۆلا ئێزدیاتیێ .
-ڤەکرنا کورسێن فێرکرنا مۆزیک و ستران و گۆڤەند و دیلانێن فلکلورێ کوردێن ئێزدیێن ڕەسەن.
-ئاڤاکرنا پرێن پەیوەندیا د نێڤ بەرا کوردستانێ و دیاسپۆرایێدا د ھەموو بوارێن ڕۆشەنبیری و چاند و ئەکادیمی و مرۆڤاتیدا. - پیرۆزکرن و کێرانا ئاھنگ و جەژنێن ئێزدیان دگەل جڤاکا ئێزدی لـ کۆچبەریێ و بتایبەت جەژنا سەرێ سالێ (چوارشەممە سرێ نیسانێ).