بۆچی شوێنەواری مێرووەکان لەسەر تابلۆی ئۆتۆمبێل جێ دەمێنن.. مەترسی چییە؟

لە هۆشدارییەکی بێوێنەدا، زانایان نیگەرانی خۆیان دەربڕیوە سەبارەت بە مانەوەی شوێنەواری مێرووەکان لەسەر تابلۆی ژمارەی ئۆتۆمبێلەکانی بەریتانیا، ئەمەش ئاماژە بە دابەزینی ژمارەی مێرووی فڕیو دەکات لەو وڵاتەدا.

لێکۆڵینەوەیەکی ئەم دواییە کە لەلایەن Bugs Matter Citizen Science کراوە، نیشانیدا کە دانیشتوانی مێرووی فڕیو لە بەریتانیا، لە هەموو کاتێک خێراتر دادەبەزن و، لەسەدا 64 لەساڵی 2004ەوە زیاتر بووە.

نوێترین ژمارەکان، بەگوێرەی ڕاپرسییەکی ساڵانەی مێرووەکان، کە لە سەر پلێتی تابلۆی ژمارەی ئۆتۆمبێل دۆزراونەتەوە، زۆربوونێکی بەرچاویان لەساڵی ڕابردوودا ئاشکرا کردووە، لەگەڵ ئەوەی لە 2022دا لەسەدا 5 مێروو کەمتر دۆزراوەتەوە وەک لەساڵی 2021

بەپێی ڕۆژنامەی “ئیندیپێندێنت”ی بەریتانی، ڕێکخراوە خێرخوازییەکانی پەیوەندیدار بە پاراستنی ژینگە، داوایان کردووە کە کاری پەلە بکەن بۆ ئاراستەکردن و پێچەوانەکردنەوەی ئەم وێرانکارییە، جەختیان لەوە کردەوە کە لە هەموو شوێنێکدا کاردانەوەی گرینگی لەسەر ژینگە هەیە.

ئەو خێرخوازیانەی ڕاپرسییەکە بەڕێوەدەبات، متمانەی Kent Wildlife Trust و Buglife، هۆشداریدا، کە جیهان پێویستی بە توێژینەوەی مێرووی زیاتر هەیە، بە شێوەیەکی فراوانتر، بۆ باشتر تێگەیشتن لە قەبارەی دابەزینەکە و ئەوەی پێویستە بکرێت بۆ چارەسەرکردنی کێشەکە، ئەنجامی بدەن.

لە بەیاننامەیەکدا کە ئەنجامی لێکۆڵینەوەکەی ڕاگەیاند، دەڵێ: مێرووەکان پشتگیری زنجیرەی خۆراک دەکەن، زۆربەی بەروبوومەکانی (کشتوکاڵی) جیهانیان کۆ دەکەنەوە، هەروەها خزمەتگوزاری کۆنتڕۆڵی سروشتی مێرووش دابین دەکەن.

بەبێ مێروو ژیان لەسەر زەوی دەڕووخێت و، مانەوەی مرۆڤایەتی لەسەر هەسارەکەمان هەڕەشەی لێ دەکرێت.

هۆکارەکان چین؟

هۆکارەکانی کەمبوونەوەی خێرای مێروو لە سەرانسەری جیهاندا بریتین لە: “لەدەستدانی ژیان و زیانگەیاندن پێیان، پیسبوونی هەوا، قەیرانی کەشوهەوا، پیسبوونی ڕێگا ئاوییەکان، بەکارهێنانی مێرووەکان و، پەرەسەندنی (دروستکردنی) بۆشایی کێوی”.

ئاندرو وایتهاوس، بەرپرسی کارپێکردن لە Buglife، وتی: “بۆ ساڵی دووەم لە یەک ڕیزدا، ماددەی باگس بە ئەگەری زۆر دابەزینی کارەساتاوی لە مێرووی فڕیندا نیشان داوە، پێویستی بە کاری بەپەلەیە بۆ چارەسەرکردنی لەدەستدانی هەمەچەشنیی و زۆری ژیانی مێرووەکان”.

ئەو ئاماژەی بەوەدا کە بابەتەکە پێشکەش بە سەرکردەکانی بەشداربوو لە لوتکەی COP-15ی نەتەوە یەکگرتووەکان لە مۆنتراڵ دەکرێت، ئەوەش بۆ تاوتوێکردنی دابەزینی جیهانی لە هەمەچەشیی زیندەوەردا.

ئێمە سەیری سەرکردەکانی خۆمان دەکەین لە COP15 بۆ ئەوەی ڕێوشوێنی یەکلاکەرەوە بگرنەبەر بۆ گێڕانەوەی سروشت لە پێوەری – بۆ هەردوو ژیانی کێوی و تەندروستی و تەندروستی نەوەکانی داهاتوو.

وایت هاوس داوای شێوازی لێکۆڵینەوەکەی کرد کە هەڵیانگرتووە بۆ ئەوەی لە وڵاتانی تر جێبەجێ بکرێن، ئەوەش بۆ ئەوەی باشتر لە دابەزینی مێرووەکان لە جیهاندا تێبگەن.

جێی باسە، وەرزی ڕاپرسی Bugs Matter لە ٢٠٢٣ لە ١ی حوزەیران دەست پێدەکات.

ڕەنگە بە دڵت بن