گوشارەکانی کۆنگرێس بۆ سەر وەزارەتی دەرەوە دەربارەی چارەسەری کێشەی وزە لە نێوان بەغداو هەولێر پەرەی گرتوە
رەحیم رەشیدی
رۆژی 15ی مانگ لێژنەی پێوەندییەکانی دەرەوەی ئەنجوومەنی سینات لە نامەیەکدا بۆ وەزیری دەرەوە داوای کردبوو ئەمریکا بۆ چارەسەرکردنی ئاستەنگەکانی نێوان هەولێرو بەغدا لە بواری وەزەدا بە چڕی دەور بگێرێ. پاش ئەم نامە لە رێکەوتی 19ی مانگدا ئه‌ندامانی كۆنگرێس، مایکل واڵتز، دینا تیتۆس و دۆگ لامبۆرن، لە نامەیەکدا بۆ وەزیری دەرەوە داوایان کرد ئەمریکا هاوکاری بێ تاکوو کێشەکانی نێوان هەولێرو بەغداو دەربارەی وزە چارەسەر بکرێن.
رۆژی دووشەممەش مایکل مەککۆل سەرۆکی کۆمیتەی پێوەندییەکانی کاروباری دەرەوەی ئەنجومەنی نوێنەران (TX-10) نامەیەکی بۆ وەزیری دەرەوە ئانتۆنی بلینکەن ناردوە سەبارەت بە ناکۆکییە بەردەوامەکانی نێوان حکومەتی عێراق (GOI) و حکومەتی هەرێمی کوردستان دەربارەی کۆمەڵێک پرس کە هەڕەشەن لەسەر گشت سەقامگیری عێراق و گەشەسەندنی ئابووری. له نامه‌كه‌دا مه‌ككۆڵ داوای له ئیدارەی بایدەن كردووه فشار بخاته سه‌ر هاوتاكانی له عێراق بۆ چاره‌سه‌ركردنی ئه‌و كێشه له‌مێژینه به شێوه‌یه‌ك كه به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی گه‌لی عێراق پەرە پێبدات.
مەککۆل ئاماژەی کردووە: ”ئەمریکا پابەندبوونێکی لەمێژینەی هەیە بۆ پشتیوانی کردن لە عێراقێکی سەقامگیر، خاوەن سەروەری و دێموکراسی دوور لە کاریگەریی خراپەکاری دەرەکی، بە ئاشتی لەگەڵ دراوسێکانی و پارێزراوبوونی هاوڵاتیانی. زۆر گرنگە کە بەشداری کردنی دیپلۆماسیمان لە هەموو ئاستەکاندا ئەم ئامانجانە زیاتر بکات و یارمەتیدەر بێت لە پێگەی وڵات و هاوڵاتیانی تاکوو هەموو تواناکانیان بەدیبێن.”
دەقی نامەکە:
ڕێزدار ئەنتۆنی بلینکەن
وەزیری دەرەوە
وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا
U.S. Department of State
2201 C Street NW
Washington, D.C. 20520
بەڕێز بلینکەن، وەزیری دەرەوە
من بە نیگەرانییەوە بۆتان دەنووسم کە ناکۆکییە سەراسەری و بەردەوامەکانی نێوان حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان لە کۆمەڵێک پرسدا سەقامگیری و گەشەسەندنی ئابووری عێراق تێکدەدەن. داوا له ئیداره‌کە ده‌كه‌م له‌گه‌ڵ هاوتاكانی له به‌غدا و هه‌ولێر هوکار بن بۆ ئه‌وه‌ی ڕێگایه‌ك بۆ پێشكه‌وتن له‌سه‌ر ئه‌م پرسانه بۆ به‌رژه‌وه‌ندی گه‌لی عێراق دیاری بكه‌ن.
حکومەتی هەرێمی کوردستان و حکومەتی هەرێم لە ناکۆکییەکی دەستووری دیرۆکیدان و لەسەر مامەڵەکردن لەگەڵ سامانە سروشتییەکانی عێراقدا گیریان خواردووە. لە ئۆکتۆبەری 2021ەوە، پرۆسەی پێکهێنانی حکوومەت لە عێراق وەستاوە، ئەمەش کاریگەرییەکانی ئەم ناکۆکییەی ئاڵۆزتر کردووە. لەم نێوەدا گەلی عێراق ئازار دەچێژێت، حکوومەتێکیان نییە نوێنەرایەتی بەرژەوەندییەکانیان بکات و ناتوانن سوودی تەواوی داهاتەکانی نەوت، غازو سەرچاوە سروشتییەکانی دیکەی عێراق بچننەوە.
ئەمریکا وەبەرهێنانی بەرچاوی لە عێراقدا کردووە بۆ یارمەتیدانی گەلی عێراق بۆ شکستهێنان بە لە خەلافەتی دڕندانەی داعش و بوژانەوەی وڵاتەکە. ئەمریکا لە ساڵی 2014ەوە زیاتر لە 12.7 ملیار دۆلاری وەک هاوکاری دەرەکی و هاوکاری پاراستن و مرۆیی پێشکەش بە عێراق کردووە، ئەمەش وایکردووە ئەمریکا وەکوو مەزنترین و تاکە بەشداربووی جیهانی لە بوژانەوەی عێراقدا بێت. یەکێک لە ئامانجە سەرەکییەکانی ئەم هەوڵە بەرفراوانە هاندانی وەبەرهێنانە لە عێراقدا، لەوانە لەڕێگەی ئەو قەرزانەی کە لەلایەن کۆمپانیای دارایی گەشەپێدانی ئەمریکاوە بۆ کۆمپانیاکانی وزە لە هەرێمی کوردستانی عێراق (KRG) کار دەکەن، کە بڕی نزیک بە 300 ملیۆن دۆلار قەرزە. ئەم وەبەرهێنانانەی دۆلاری باجدەران دەبێت پاڵنەرێکی دیپلۆماسی هاوتای لەگەڵیدا بێت بۆ داواکردن لە سەرکردەکانی عێراق لە بەغدا و هەولێر بۆ دانوستان لەگەڵ یەکتر تاکوو بڕیارە سیاسییە پێویستەکان بدەن بۆ پاراستنی سەروەری و خۆشگوزەرانی عێراق بۆ ئەوەی سوودی بۆ گەلی عێراق هەبێت.
جگە لەم ناکۆکیانەی نێو عێراق، ئێران بەردەوامە لە هەڕەشەکردن لە عێراق، لەوانە لە ڕێگەی ئەو هێرشە موشەکییانەی لەم دواییەدا ئێران و میلیشیاکانی سەر بە ئێران کردیانە سەر حکوومەتی هەرێمی کوردستان. ئیدارەکە دەبێت وەڵامی توندی ئەم پێشێلکارییە ڕوونانەی سەر سەروەری عێراق بداتەوە، کە مەترسی لەسەر ژیانی بێتاوانەکان دروست دەکەن و سەقامگیری و دێموکراسی عێراق تێکدەدەن. ئەمەش دەبێت پشتگیریکردنی هاوبەشە عێراقییەکانمان لە خۆ بگرێت کە هەوڵدەدەن وڵاتەکەیان لە کاریگەرییە خراپەکانی ئێران بپارێزن.
ئەمەریکا پابەندبوونێکی دێرینی هەیە بۆ پشتگیری کردنی عێراقێکی سەقامگیرو خاوەن سەروەری دێموکراسی بە دوور لە کاریگەریی خراپەکاری دەرەوە، بە ئاشتی لەگەڵ دراوسێکانی و پارێزراو بوونی هاوڵاتیانی. زۆر گرنگە کە بەشداری کردنی دیپلۆماسیمان لە هەموو ئاستەکاندا ئەم ئامانجانە زیاتر بکات و یارمەتیدەر بێت لە پێگەی وڵات و هاوڵاتیانی تاکوو هەموو تواناکانیان بە دیبێن.”
سوپاس بۆ گرنگیدانی بەپەلەتان بەم بابەتە.