عەلی جمال
شکست هەنگاوی یەکەمە بەرەو سەرکەوتن، نەک کۆتایی ڕێگاکە، بەڵکو هەمیشە سەرەتایەکە. من دەزانم کە شکست نیعمەتێکە و ئەگەر پێیدا نەڕۆیت، ناتوانیت سەرکەوتوو بیت و خۆت بدۆزیتەوە کاتێک لە شتێکدا شکست دەهێنیت، مانای کۆتایی نییە ئەگەر بیکەیتە وانەیەک بۆ سەرەتاوە و گۆڕینی ستراتیژییەکان هەرکاتێک هەستت کرد بێ کەڵکن، هەموومان تووشی شکست دەبین، وە زۆرێک لە ئێمە شکست بە نەفرەت دەزانین لەسەر مرۆڤ، بەڵام ئەگەر شکست نەبوو، ئەوا ئەزموون و شارەزایی لەدەست دەدەین لە گەیشتن بەو ئامانجەی کە دەمانەوێت.
شکست نھێنی سەرکەوتن و ژیانە، ھەروەھا نھێنی خەون و تەماح، شکست خاڵی پاڵنەرە بۆ عەقڵمان ھەروەک چۆن مافی ژیانت ھەیە لەم بوونەدا، مافی ئەوەت ھەیە لە ژیاندا ڕۆڵت ھەبێت پێداگریت لەسەر ئەنجامدانی ئەم ڕۆڵە ئەوەیە کە وا دەکات بتوانیت بە متمانە و دڵنیاییەوە بەدەستی بهێنیت ئەو کۆشکانەی لەسەر خۆڵ دروستکراون بە خێرایی بەهۆی با و ئاوەوە لەناو دەچن، هەروەها سەرکەوتنەکانی ماسیگرتن لە ئاوی تاریکدا.
وە ئەوەی کە مومکینەکان زیاترن لە مەحاڵەکان و هەموو بابەتێکی مەحاڵ بە هەزار شتی مومکین دەورە دراوە، ئەوەی کەسی تر هەوڵی نەداوە تاقی بکەرەوە و ئەوەی پێویستە تەنانەت لەگەڵ پلانەکانتدا نەرم و نیان بیت، وەک ئەوەی لە مامەڵەکانتدا داوا دەکرێت لەگەڵ خۆتدا لێپرسینەوە بە مانای دادگاییکردن نییە، هەر بۆیەش لە پێناو دەرکردنی بڕیاری ئیدانەکردن نییە، بەڵکو لە پێناو باشترکردن و پەرەپێدانی کارەکەدایە، بەڵام بێلایەنانە لێپرسینەوە لە خۆت بکە، بۆ ئەوەی کەسانی دیکە نەتوانن لێپرسینەوە لەگەڵ بکەن.
هەندێک کەس بە ژیاندا دەڕۆن و شکستی خۆیان دەخەنە بەردەمیان، هەندێک کەسیش بە ژیاندا دەڕۆن و ئەزموونەکانی پێشوویان یارمەتیان دەدەن و سەرلەنوێ دەستپێبکەنەوە.
: (وە بزانن سەرکەوتن لەگەڵ سەبردا دێت، ڕزگاربوون لەگەڵ ناڕەحەتیدا دێت، لەگەڵ سەختیدا ئاسانکاری دێت). ڕەنگە ئەوەی خەڵک وەک شکستێک دەیبینن لە ڕاستیدا هەنگاوێک بێت بەرەو سەرکەوتنی دڵنیات. بۆیە دەبێت لە سەرووی شکستەکەتەوە هەڵبستیت، و لە سەرووی برین و ئازارەکانەوە بڕۆن بۆ ئەوەی بگەیتە کەنارەکانی ئارامی و سەرکەوتن ئەگەر بیرکردنەوەکانت بە سەرکەوتنەوە سەرقاڵ بکەیت، سەرکەوتوو دەبیت، وە ئەگەر بیرکردنەوەکانت بە شکستەوە سەرقاڵ بکەیت، ئەوا شکست دەهێنیت. کێشەی زۆر کەس لە نەبوونی کێشەوە سەرهەڵدەدات کە هەیانە، بۆیە دەگۆڕێت بۆ کێشە.
ترس لە شکست بە یەکەم هەنگاوی شکست دادەنرێت بەڵکو شکست خۆیەتی تۆ پێش ئەوەی دەست پێبکەیت شکستی ڕاستەقینە نییە ئەوەی ئێمە بانگەشەی ئەوە دەکەین کە شکستە تەنها ئەزموونێکە کە لە واقیعی ئەزموونەکانمانەوە بەدەستمان هێناوە لە ژیاندا، وەک چۆن کەسی شکستخواردوو ئەو کەسەیە کە نایکات… لە ئەزموونەکانی فێر دەبێت، و لە ڕووی شکستەکەیەوە بابەتەکە بە کۆتایی دەزانێت.
هەندێک تاک کاتێک دەکەونە ناو چاڵەکانی شکستەوە، ئەمەش لە ترسی داهێنان و نایابی، هەڵهاتن لە تەحەدا و دەستکەوت لەواندا دروست دەکات و جیهانی دەوروبەریان وەک شکست، و وەک مرۆڤێک کە بە هێز و بەرزی نوێ دەتقێتەوە، دەڕوانن ئیرادە کەوتنی مرۆڤ شکستخواردوو نییە، بەڵام شکست ئەوەیە کە لەو شوێنەی کە دەکەوێتەوە دەمێنێتەوە سەرکەوتووەکە کەسێکە کە هاوڕێی ساختە و دوژمنی ڕاستەقینە بەدەست دەهێنێت هەر خولەکێک کە زیاد نەکات بۆ بوونی تۆ.
کاتێک هەندێک کەس لە ڕێگادا ڕووبەڕووی ئاستەنگ دەبنەوە، ئەو ئاستەنگانە زیادەڕەوی دەکەن و کات و ماندووبوونێکی زیاتریان پێدەبەخشن لەوەی کە شایەنیەتی، ئەمەش ڕەنگە ببێتە هۆی فشاری دەروونی کە ڕێگرییان لێبکات بۆ ئەوەی درک بە چارەسەرەکە بکەن پێدانی ماوەی پشوودان بەخۆیان پێویستە، وەک چۆن فشاری دەروونیش ڕەنگە بابەتەکە وەک ئەوەی کە هەیە وێنا بکەن، ئەمەش وا دەکات مرۆڤەکان چارەسەرەکەی بدۆزنەوە.
لەوانەیە هەوڵێکی بەهێز و ماندووبوونێک بدەین بەرەو گەیشتن بە ئامانجەکانمان یان پڕۆژەکانمان، و لەگەڵ ئەوەشدا شکست دەبینین و هەندێکجار ئەوەندە وابەستەی کارێک دەبین کە ناتوانین کارێکی دیکە ببینین، و نازانین بۆچی و ئەم خاڵە تایبەتە دەیخاتە ڕوو زۆر کەس وازی لێدەهێنن و واز لەو کارە دێنن کە دەستیان پێکردووە، و لەبەر ئەم هۆکارەش بەخشین وەرگرتنی هەندێک پشوو زۆر گرنگە بۆ بەردەوامبوون.
دڵتەنگ مەبە بە لەدەستدانی ڕابردووت یان دۆخێکی سەخت کە تێپەڕیوە و کۆتایی پێهاتووە، دەستەواژەی ئوم کولتوومیش لەبیر مەبە (چی بەسوودە، چی پەشیمانی و چی دەتوانیت بیکەیت، ئەشکەنجە چییە) چونکە هەرگیز لە هیچ شتێکدا نابێت سوودمەند بن، بۆیە لاپەڕەیەکی نوێ بکەرەوە و بە ئیرادە و ئیرادەی پێشکەوتن بەرەو باشتر درێژە بە ژیانت بدە.
مۆدێل مەبە بۆ ئەو پیاوە لاوازەی دڵێکی ناسکە، کە ئەگەر ڕووبەڕووی کێشەیەک بووەوە، بە تووڕەیی و بێزاری وزەی خۆی دەڕژێنێت و خۆی لە ئاگاداربوون لە خۆی دەپارێزێت و کاروبارەکانی پشتگوێ دەخات و لە حاڵەتێکی بێزاریدا نوقم دەبێت ، وەک ئەوەی لە واقیعدا خۆی سزا بدات و تەنانەت بارودۆخەکەی خراپتر بکات و دەرونی لەبری ئەوەی خۆی بەرزبێتەوە بۆ ناو کۆتایی دابەزێت و پاڵپشتی مۆڕاڵەکەی بکات.
سەرورمان محمد درودی خوای لێبێت دەفەرمێ: “ئیماندارێکی بەهێز باشترە و خۆشەویستترە بۆ خودا لە ئیماندارێکی لاواز…”. بە ئیمانێکی زۆر و ئیرادەیەکی پتەو بەسەر کێشەکانتدا زاڵبە.