مووسا خالد
بۆرینا ۳٦ سالان ئەنفالا بەهدینان ل ۲٥ ئابا ۱۹٨٨ دەستی پێکرد و ئەیلوولی هەمان ساڵ دا دوماهێک پێهات، ب درێژایی سنوورێ ناڤبەرا عێراق و تورکیا درێژیا ناوچەێن پارێزگاها دهۆکێ و ئیدارەیا زاخۆ یا نوکە “دورپێچکرن”تا دگەهێتە بنارا زنجیرەیا چیاێن ( گارە، مەتین، بێخێر، شیرین، پێرس) و گوندێن دەوروبەری ڕووبارەێن خابوور و زیێ گەورە کەفتنە بەر ڤێ ئەنفالێ. نێزیکی ۷٦ ناوچەیان ئەنفال لێ بەردەوام بوو، نزیکی ۷۰ گوند ل سنووری باژێرێن (زاخۆ، شێخان، ئامێدی، ئاکرێ، سێمێل و قەزا ناوەندیی پارێزگای دهۆک) هاتنە وێرانکرن هەبوونا ئەنفالێ و گرتنا دیل و دەستڤە ئینانا سامان و ماڵ بوو. ئه‌نفال رامانا زێده ده‌سكه‌فت، ئەڤە ژی وەسا دهێتە پێناسەکرن ئه‌و ماڵ و سامانێ به شەڕی ژ زولم و بێ باوه‌ڕیێ دەست مرۆڤان دکەڤێت وەکو کارەساتێن رژێما بەعس ب سەرێ کوردان ئیناتین وەکو ئەنفالا ” ٨۰۰۰ ” بارزانییان و جینۆسایدا کوردێن فەیلی و کێمیا بارانکرنا حەلبچە ڤێره دا ئیک بۆچوونەکا سه‌ره‌كی بۆمە دیار دبیت بناڤ تاوانکرنا ئەڤێ پڕۆسێسێ ئه‌نفال بۆچوونه‌كە: پێکدهێت ژ وێ حوكمڕانانیا عێراقا یا فاشل ب و هزرن ” به‌عسی عێراقی ” باوەریا وان وەسا بۆ كۆ ئیسلامیا ڕاسته‌قینه ئه‌وه كۆ ئەڤا ئەو دزانن و ئه‌ده‌بیاتا حیزبایەتێ پەیرەو ده‌كەن، هەر دەمێ ئەڤ کەسێێ وه‌كو ئه‌وان هزرنەکەت ئه‌و ئیسلام نینه، یان هێشتا وان هزردکر ب لایەنێ كێم ئیسلام نه‌گه‌هشتیه کوردستانێ وان له‌به‌ر ئه‌وه‌ی هه‌وڵدان هیچ حێجه‌ت نە بوون به‌عسی ڕێکا دوژمنایەتیا کوردایەتیی هه‌ڵبژاردبوو, هەبوونا زور زولم و زورداریێ ب سەر کوردان وەکو ئه‌نفال پڕۆسه‌یەکا ژناڤبرنا نه‌ته‌وه‌یه‌كێ بوو، ئەڤێن نوکەدا گه‌هشتینە ده‌ستهەلاتێ مێژوویێ نویدکەنە ڤە. ئەم شێا بێژین مه‌به‌ستیا به‌عسیان تانوکە ژناڤبرنا نه‌ته‌وه‌یه‌كێ یە ئەوژی کوردن، د زوربەیا ئەنفالان دا وان گەنج د کوشتن و بێ سەرو شین دکرن چونکی لاو داینه‌مۆیا گشت بزاڤێن نەتەوەی نە ئارمانجا به‌عسیان بەردەوام ژناڤبرنا گەنجێن کومەلگەهێ بوون ئه‌و چینه‌بوو زوربەیا کەسان ل وێ ئەنفالێ مال و ملکێ خۆە هێلاتن بەشەک ژوان ئاوارەی باکووری تورکیا بوون .